Het 'tipische' vuur van de ronde
'De ronde' is een begrip op Stappen. Sinds enkele maanden gaan er 'rondes' door voor de bewoners van de basisgroep, de basisstudio's en kamertraining. Deelnemers aan het dagbestedingsproject Buiten Beeld zijn al jaren vertrouwd met 'de ronde'. Maar wat is dat 'de ronde' precies?
Nieuwsbriefreporters Marjolein en Danny zochten het uit. Ze trokken naar Buiten Beeld in Doornzele en stelden, bij het vuur in de tipi, de vraag aan Jana, Gianni en Eline.
Jana: Op Buiten Beeld zijn er elke dag drie rondes: 's ochtends, 's middags en 's avonds.
Gianni: Tijdens de ochtendronde bespreken we wat we in de voormiddag gaan doen.
Eline: Er zijn een aantal vaste onderdelen. Als er nieuwe mensen zijn, dan stellen we onszelf eerst voor.
Jana: Daarna wordt er gevraagd of er iets is waar er die dag rekening mee moet worden gehouden. Bijvoorbeeld: iemand die allergisch is voor bepaalde voedingsstoffen, iemand die zich niet zo goed voelt en vraagt om vervelende reacties niet persoonlijk te nemen of iemand die vroeger moet vertrekken…
Gianni: Daarna wordt er een openingsvraag gesteld. Vandaag was dat bijvoorbeeld: welke sprookjesfiguur zou je willen zijn?
Jana: Die vraag dient om er een beetje in te komen. Je kan er op antwoorden of je kan er niet op antwoorden. Dat mag je kiezen. Een antwoord zegt vaak iets over hoe iemand zich die dag voelt.
Gianni: Het is een manier om elkaar te leren kennen, maar je kiest zelf hoe persoonlijk je antwoordt.
Jana: Als iemand zich niet zo goed voelt, dan kan je er daarna mee gaan praten, maar dat doe je buiten de ronde.
Eline: Na de openingsvraag komt het belangrijkste deel van de ronde. Dan wordt er verteld wat er die dag allemaal op het programma staat en kan iedereen zeggen wat hij of zij wil doen. Ook de rollen voor die dag worden verdeeld. De pyromaan bijvoorbeeld: die moet er voor zorgen dat er voor elke ronde vuur wordt gemaakt in de tipi. Je hebt ook de reporter: die gaat rond en maakt foto's van de activiteiten. De time-manager zorgt ervoor dat de rondes en het middageten op tijd kunnen beginnen. En zo zijn er nog een paar rollen.
Jana: Tijdens de middagronde overlopen we wat we die dag nog willen doen. 's Avonds krijgen we een slotvraag die je de kans geeft om iets te zeggen aan iemand anders, bijvoorbeeld een compliment geven aan iemand die je dag heeft goedgemaakt. Tijdens de slotronde delen we meestal ook een hapje uit dat we in de voormiddag hebben bereid. De ronde geeft structuur aan de dag. Anders wordt het zo'n soep. Aan de andere kant zorgt de ronde ook voor vrijheid omdat je de kans krijgt om zelf te kiezen wat je gaat doen.
Gianni: Ook de manier waarop alles wordt besproken is belangrijk. Iedereen heeft respect voor elkaar.
Eline: Als er iemand iets doet dat je stoort, dan kan je daar iets over zeggen in de ronde en dan wordt er over gesproken. Maar dat komt niet zo veel voor.
Gianni: De ronde zorgt er niet alleen voor dat de samenwerking beter verloopt, maar ook voor een band tussen de mensen die eraan deelnemen. We oordelen niet over elkaar. Dat is een groot verschil met de mentaliteit op school.
Jana: Het is wel belangrijk dat er een rondeleider is die dat in de gaten houdt. De rondeleider zorgt ervoor dat we niet door elkaar praten en dat we geen commentaar geven op elkaar, zodat iedereen de kans krijgt om te zeggen wat hij of zij denkt.
Als je over de duivel spreekt, dan zie je zijn staart… Net op dat moment komt Gijs, de rondeleider van die dag de tipi binnen. Ook aan hem de vraag: de ronde, wat is dat juist?
Gijs: De ronde, zoals we die doen op Buiten
beeld, gaat als volgt. Iedereen die er die dag is, zit in een cirkel. We beluisteren wie die dag wat gaat doen, we geven dingen aan elkaar mee waar we rekening mee kunnen houden en we laten ruimte voor dingen waar we het over moeten hebben. Als er bijvoorbeeld iemand is die niet verder kan met zijn plan of zijn atelier, dan zal de rondeleider vragen: hoe kan de groep jou daarbij helpen? Maar ook als er een ruzie is tussen twee mensen die een effect heeft op de groep, dan kan dit in de ronde worden besproken. We maken bij dit alles gebruik van de theorie van de 'proactieve' cirkel: een moeilijk woord om te zeggen dat je problemen in het samenleven probeert voor te zijn door ruimte te creëren om er in groep over te spreken.
De ronde heeft een structuur waar we goed over hebben nagedacht: de openingsvraag als opwarmertje, de vraag 'wat kunnen we over elkaar weten?' die uitnodigt om iets over jezelf te vertellen, het middengedeelte waarin vooral de ateliers worden besproken, maar dat ook kan gaan over thema's die leven in de groep, en dan de afsluiting waarbij iedereen nog eens de kans krijgt om iets te zeggen.
De rondeleider geeft niet alleen structuur aan de ronde, hij of zij waakt ook over de belangrijkste principes van de ronde en ons samenleven. Eén van die principes is de gelijkwaardigheid. Daarom zitten we ook een cirkel, waardoor er niemand in een hoekje zit en iedereen elkaar kan zien. Het behoort tot de rol van de rondeleider om ervoor te zorgen dat iedereen zich gelijkwaardig voelt en dat er bijvoorbeeld geen opmerkingen worden gegeven op de antwoorden van anderen. Er zijn immers geen 'minderwaardige' antwoorden. We hadden hier ooit een jongere die graag de baas wilde zijn. We vonden dat dit niet kon en daarom hebben we haar de ronde laten leiden. Op die manier nodigden we haar uit om haar mening ondergeschikt te maken aan de opdracht om de ronde te leiden, wat betekent dat er je ervoor moet zorgen dat er naar iedereen wordt geluisterd.
Als jongeren nog maar pas naar Buiten Beeld komen, kiezen ze er vaak voor om niet te antwoorden op vragen. Maar als ze langer komen, beginnen ze meer en meer te vertellen. Ik denk dat dit te maken heeft met veiligheid en voorspelbaarheid. Omdat de opbouw van de ronde steeds dezelfde is, weet je welke vragen er gaan komen, kan je er al eens over nadenken en wordt het gemakkelijker om dingen in te brengen. Daardoor gaan jongeren die het niet zo gemakkelijk vinden om iets over zichzelf te vertellen, dat soms wel doen tijdens de ronde.
Ondertussen is Joost er komen bijzitten. Hij vertelt dat hij vooral de sfeer van vertrouwen in de ronde belangrijk vindt. Die sfeer is helemaal anders dan op school. Hij herinnert zich nog goed dat hij tijdens de slotronde van zijn eerste dag op Buiten Beeld een compliment kreeg van één van de jongeren. Dat compliment was misschien wel één van de redenen waarom hij naar Buiten Beeld is blijven komen…
Marjolein en Danny
